سوره شوری آیه ۲۹
وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا بَثَّ فِيهِمَا مِن دَابَّةٍ وَ هُوَ عَلَى جَمْعِهِمْ إِذَا يَشَاءُ قَدِيرٌ
و از نشانههاى [قدرت] اوست آفرينش آسمانها و زمين و آنچه از [انواع] جنبنده در ميان آن دو پراكنده است و او هرگاه بخواهد بر گردآوردن آنان تواناست.
این آیه یکی دیگر از نشانه های خداشناسی را مطرح می کند و آن خلقت آسمانها و زمین است و... آنچه که در این آیه قابل ملاحظه است این است که قرآن با جمله" وَ ما بَثَّ فِيهِما مِنْ دابَّةٍ" (آنچه در آسمان و زمين از جنبندگان گسترده است)، با صراحت اين حقيقت را اعلام مىدارد كه در پهنه آسمان نيز جنبندگان زنده فراوان است. دابة در لغت به معنای هر جنبنده ای است که در روی زمین حرکت می کندو این کلمه شامل همه حیوانات (جانداران مادی) می شود . بعضی از مفسران جنبندگان آسمان را به ملائکه تفسیر کرده اند که نمی تواند صحیح با شد زیرا آیه مطلق است و بدون دلیل نمی توان آن را مقید کرد و از سوی دیگر، واژه دابة بر فرشتگان اطلاق نمی شود . آنچه از ظاهر آیه به دست می آید وجود انواع موجودات زنده در آسمانهاست . در روایات نیز مطالبی در این مورد وجود دارد . در حديث معروفى از امير مؤمنان امام على بن ابى طالب نقل شده است كه فرمود:
هذه النجوم التي فى السماء مدائن مثل المدائن التي فى الارض مربوطة كل مدينة الى عمود من نور:
" اين ستارگانى كه در آسمان است شهرهايى همچون شهرهاى زمين دارد، هر شهرى با شهر ديگر (هر ستارهاى با ستاره ديگر) با ستونى از نور مربوط است".
در برخي از كشور ها با استفاده از تلسكوپ هايي كه قادر به رديابي امواج راديويي بسيار ضعيف هستند به بررسي اجرام آسماني براي كشف حيات پرداخته مي شود. اين كشور ها براي بررسي و دست يابي به جواب سؤالات در مورد وجود حيات در كرات ديگر، سرمايه گذاري هاي فراواني انجام داده اند. سفينه هايي هم كه به كرات ديگر فرستاده مي شوند معمولاً از محل مأموريت خود نمونه برداري انجام مي دهند. . دانشمندان در این مورد نظریاتی را مطرح نموده اند وبه طور کلی بیان داشته اند که در میان کواکب آسمان ستارگانی وجود دارند که در آنها علائمی از حیات وجود دارد و معتقدند که مواد سازنده حیات فقط بر روی کره زمین یافت نمی شود و مو لکولهای آلی یا بلوکهای سازنده حیات در سطح کرات دیگر و محیط میان ستاره ها نیز وجود دارد. ولی در گزارش سایت ناسا در آگوست ۲۰۰۹ اعلام شده ،تاکنون هیچ گونه حیاتی در کرات و اجرام آسمانی دیگر یافت نشده است .
دراین آیه مطالبی وجود دارد که فعلا علم بشربه آن دست نیافته است واز فهم دقیق آن عاجز است ودرآینده ثابت خواهد شد که این
آیه بیانگر اعجاز علمی قرآن است وکتابی است که خدای حکیم بر قلب رسول کریم خود فرود آورده است. به نظر می رسد این موضوع فعلا نمی تواند از جنبه علمی مورد بررسی دقیق قرار گیرد زیرا نتایج متقنی در دست نیست. گر چه برای دانشجویان علوم قرآنی می تواند قابل بحث بررسی باشد .
در بررسی قرآنی، نخست باید معناي واژه هایی که در فهم بهتر آیه مؤثر است، بررسي شود. در بررسي معني يك واژه در قرآن، ابتدا در بخش معناشناسي تاريخي ،دخيل بودن واژه يا اصيل بودن آن تعيين گردد و سپس به معنا شناسي تاريخي واژه قبل از نزول و همزمان با نزول قرآن پرداخته مي شود. به بيان ديگر، تطورات معنايي واژه در طول تاريخ معلوم مي گردد. آنگاه در بخش معناشناسي توصيفي، معناي اصلي ( مراد متکلم ) با توجه به قرائن کلام – لفظي و معنوي- بيان مي شود. سپس مشتقات واژه در قرآن ، وجوه معاني هر مشتق در كاربرد قرآني، مترادفها (يا تضادهاي) هر وجه ومفاهيمي كه در قرآن به واژه مورد نظر اسناد داده شده است، بررسي مي گردد.در گام بعدي، به تفاسير مراجعه و از برداشتهاي مفسران اطلاع حاصل مي شود. در اين بخش، به تمامي آياتي كه به نحوي مرتبط با آيه مورد بحث مرتبط است ، توجه خواهد شد.
پاره اي از سؤالاتی که در ارتباط با بخش قر آنی مطرح است عبارتند از :
۱- آیا" فیهما" در آیه بیانگر این مطلب است که "دابة" در آسمانها و زمین از یک نوع وجنس هستند ویا صر ف اطلاق" دابة " به معنی هر گونه جنبنده است ؟(اعم از موجودات ریزمیکروسکوپی تا موجودات بزرگتر )
۲- آیا لزوما موجودات آسمانها باید ویژگی های حیاتی موجودات زمینی را داشته با شند ؟
۳- عدم استفاده از واژه" خلق" برای "دابة"در این آیه چه دلیلی دارد ؟ آیا در آیات دیگر نیز خلقت دابةو نحوه آن مورد توجه قرار نگرفته است ؟ آیا در ابتدای تاریخ خلقت" دابة "به طور دفعی بوده است ؟
۴- آیا "جمع " انواع دابة اشاره به زمان قیامت است ؟ ویا "جمع" معنای دیگری دارد ؟
۵- آیا " وهوعلی جمعهم اذا یشاء قدیر " اشاره به ذی شعور بودن "دابة" و داشتن نوعی تکلیف برای آنها است ؟
۶- ویژگیهای" دابه "در قرآن چیست؟
۷- ضمیر" هما" در" فیهما" به چه معنا است ؟ آیا با توجه به کاربرد " فی " می توان گفت که پراکندگی دابه فقط در زمین ( و نه درآسمانها ) مورد نظر قرآن بوده است ؟
سؤالات علمی نیز وجود دارد که عبارتند از :
۱- آیا در کرات دیگر مولکول آب یافت شده است ؟
۲- به غیر از آب چه مشخصه هایی برای حیات موجودات ضروری است ؟ و آیا در سایر کرات این ویزگیها یافت شده است ؟
۳- نظریاتی که در باره وجود حیات در کرات دیگر مطرح شده است کدامند و دلایل هر کدام چیست ؟